Aktualności

1. Cmentarz ewangelicko-reformowany w Zelowie

 

2. Cmentarz rzymskokatolicki w Zelowie

3. Cmentarz żydowski w Zelowie

4. Cmentarz rzymskokatolicki w Wygiełzowie

5. Cmentarz ewangelicko-reformowany w Faustynowie

 

6. Miejsce po cmentarzu poniemieckim w Kurówku

7. Cmentarz ewangelicki w Pożdżenicach

8. Cmentarz rzymskokatolicki w Łobudzicach

 

9. Cmentarz rzymskokatolicki w Pożdżenicach

10. Cmentarz ewangelicki (luterański) w Zabłotach

11. Cmentarz rzymskokatolicki w Kociszewie

 

12. Cmentarz ewangelicki w Pawłowej

 

 

 

1. Cmentarz ewangelicko-reformowany w Zelowie położony jest przy ulicy Cmentarnej. Datowany jest na lata 1819-1830.

Groby o znaczeniu historycznym: Jan Mozes (zmarł 19.01.1871); Anna Mozes (zmarła 9.11.1892); nagrobek rodziny Duszek (po 1855); grobowiec rodziny Gąsiorowskich (po 1855); George Wiliam Hall (po 1908); Henryk Gardiner Hall (po 1890); prof. Emilian Nowicki (po 1876); ks. Hugo Sikora (po 1987); nagrobek L. Neuringa (po 1876). Ponadto groby współczesne: prof. Józefa Jersaka (geografa) i Waldemara Krygiera (scenografa).

2. Cmentarz rzymskokatolicki w Zelowie położony jest przy ulicy Cmentarnej, w północnej części miasta, 1 km od kościoła i centrum miasta, między cmentarzem ewangelicko-reformowanym a dawnym cmentarzem żydowskim. Datowany jest na I połowę XX wieku.

Groby o znaczeniu historycznym: grób rodziny Grzelczaków (1927). Ponadto wiele grobów współczesnych zelowian: polityków, nauczycieli, lekarzy, artystów.
3. Cmentarz żydowski w Zelowie znajdował się przy ulicy Leśnej. Zgodę na jego założenie miejscowa gmina żydowska otrzymała w 1878 roku, ale nie wiadomo kiedy dokładnie powstał. W latach drugiej wojny światowej na polecenie nazistów macewy zostały wyrwane i wykorzystane do układania chodników w pobliskim Buczku. W czasach PRL teren cmentarza, w latach 1965-1975, służył jako kopalnia piasku. W wyniku zniszczeń do dziś na terenie cmentarza nie zachowały się żadne nagrobki. Cmentarz zajmował powierzchnię 0,5 ha.

4. Cmentarz rzymskokatolicki w Wygiełzowie położony jest przy drodze z Wygiełzowa do Zalesia, około 300 m od kościoła. Cmentarz datowany jest na I połowę XIX wieku.

Groby o znaczeniu historycznym: grób familii Węsierskich (1849); Michał Walicki, zmarł 7 czerwca 1919 w Zakopanem; Franciszka Sypniewska (1851-1905); grób rodziny Chmielnickich – Feliks (1913), Edzio (1914); grób rodziny Stokowskich; Anna Skrzypińska (1935); grób rodziny Kudajów; Bohaterskim Lotnikom Polskim z 1. Warszawskiego Pułku Lotniczego – por. Janowi Lekszyckiemu, kapralowi Władysławowi Wojdakowi,poległym w walce z najeźdźcą niemieckim w dniu 4 września 1939 roku nad wsią Walewice.

5. Cmentarz ewangelicko-reformowany w Faustynowie został założony po 1842 roku przez osadników czeskich. Do naszych czasów zachowały się nieliczne nagrobki z inskrypcjami w języku czeskim. Cmentarz znajduje się głęboko w lesie, nie jest łatwo do niego dotrzeć. Nieopodal cmentarza Nadleśnictwo Bełchatów, przy leśnym dukcie, ustawiło dużą tablicę: „Cmenatrz ewangelicko-reformowany”.

Najstarszy istniejący nagrobek – Jaroslav Tomeš (1934). Groby o znaczeniu historycznym: Eugenie Tomeš z Semeradtu (1918-1939); Wilem Andrš (1938).

6. Miejsce po cmentarzu poniemieckim w Kurówku położone jest przy drodze wojewódzkiej 483, dwa kilometry od zakrętu w Kurowie, jadąc w stronę Buczku. W styczniu 1945 roku pochowano tam kilkudziesięciu wycofujących się żołnierzy niemieckich generała Walthera Nehringa, zabitych w potyczkach z żołnierzami Armii Radzieckiej w Walewicach, Faustynowie i innych okolicznych miejscowościach. Ciała ekshumowano dziesięć lat temu i wywieziono prawdopodobnie na cmentarz w Łambinowicach.

(Informacje od Panów: Józefa Dominiaka i Zygmunta Soleckiego)

7. Cmentarz ewangelicki w Pożdżenicach znajduje się pod lasem na południowy zachód od wsi. Datowany jest na II połowę XIX wieku. Pierwotnie służył zarówno luteranom jak i kalwinom. Do naszych czasów zachowało się kilkadziesiąt nagrobków z napisami po polsku, czesku i niemiecku oraz pokaźnych rozmiarów drewniany krzyż (obecnie przewrócony).

Groby o znaczeniu historycznym: Julius Lentz (1876); Wilhelmine Schultz (1911); Wilhelm Schultz (1925); Olga Frai (1914); Anna Kupcova (1921), Jan Kupec (1929); Anna Tyckova (1935); Leon Grygier (1935).

8. Cmentarz rzymskokatolicki w Łobudzicach położony jest przy drodze wojewódzkiej 484 na trasie Zelów – Łobudzice. Datowany jest na połowę XIX wieku.

Groby o znaczeniu historycznym: Maria Kube (1909); ks. Grzegorz Karpowicz, proboszcz Janowa Podlaskiego, kapłan obrządku unickiego (1909); Wincenty Chojnacki (1910); Marianna i Stanisław Wypychowie (1911).
9. Cmentarz rzymskokatolicki w Pożdżenicach położony jest przy drodze gminnej z Pożdżenic do Nowej Woli. Datowany jest na I połowę XX wieku.
10. Cmentarz ewangelicki (luterański) w Zabłotach znajduje się na zachód od wsi Zabłoty. Mocno porośnięty lasem powstał na początku XIX wieku. Obecnie zachowało się kilkanaście zdewastowanych nagrobków (spośród których część zawiera inskrypcje w języku niemieckim) oraz drewniany krzyż cmentarny wystawiony w 1921 roku.

11. Cmentarz rzymskokatolicki w Kociszewie położony jest przy drodze Kociszew – Karczmy. Datowany jest na I połowę XIX wieku. Najstarszy istniejący nagrobek: grobowiec rodziny Wolskich (1847).

Groby o znaczeniu historycznym: ks. Mieczysław Lipiński (1983); grób symboliczny parafian poległych za ojczyznę.
12. Cmentarz ewangelicki w Pawłowej znajduje się w leśnym zagajniku, w odległości kilkudziesięciu metrów od zabudowań. Został założony prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku. Do dzisiaj zachowały się murowane słupy bramy cmentarnej, fragment ogrodzenia, kilkadziesiąt widocznych mogił (część mogił jest kamienna, część ziemna) i kilka niemieckojęzycznych nagrobków, w tym wąskie, nieczęsto spotykane, podłużne płyty nagrobne przypominające zagłówki.

Źródła pozyskanych informacji:

  • Urząd Miejski w Zelowie – Gminna ewidencja zabytków Gminy Zelów,
  • archiwum Domu Kultury w Zelowie,
  • archiwum Andrzeja Dębkowskiego,
  • relacje Józefa Dominiaka i Zygmunta Soleckiego,
  • http://archidiecezja.lodz.pl,
  • http://www.cmentarzeewangelickie-lodzkie.pl,
  • http://eksploratorzy.com.pl